Το διαζύγιο δεν είναι πάντα το τέλος μιας οικογένειας. Μπορεί να γίνει η αρχή μιας πιο αυθεντικής σχέσης, αν οι γονείς καταφέρουν να παραμείνουν γονείς.

Όταν ο κόσμος του παιδιού χωρίζεται στα δύο

Το διαζύγιο δεν αφορά μόνο τη σχέση των ενηλίκων, επηρεάζει βαθιά και τα παιδιά, που βλέπουν ξαφνικά τον κόσμο τους να αλλάζει μορφή.
Η αίσθηση σταθερότητας κλονίζεται, η καθημερινότητα μεταμορφώνεται, και συχνά γεννιούνται ερωτήματα όπως «Μήπως έφταιξα εγώ;», «Θα αγαπάει ο μπαμπάς ή η μαμά λιγότερο;».

Σύμφωνα με τη Kelly & Emery (2003), τα παιδιά βιώνουν έντονα συναισθήματα λύπης, θυμού και φόβου εγκατάλειψης, ιδίως όταν οι γονείς βρίσκονται σε παρατεταμένη σύγκρουση. Παρόλα αυτά, τα περισσότερα παιδιά προσαρμόζονται καλά όταν λαμβάνουν σταθερή φροντίδα και συναισθηματική υποστήριξη από τουλάχιστον έναν γονέα.

Δεν φταίει το διαζύγιο, αλλά το πώς γίνεται

Οι μελέτες δείχνουν ότι δεν είναι ο χωρισμός καθαυτός που προκαλεί ψυχολογική δυσφορία, αλλά ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς χειρίζονται τη μετάβαση (Amato, 2010).
Όταν το παιδί εκτίθεται σε συγκρούσεις, εχθρότητα ή συναισθηματική απόσταση, βιώνει ανασφάλεια και απώλεια. Αντίθετα, όταν υπάρχει συνεννόηση και σεβασμός μεταξύ των γονιών, το παιδί μπορεί να αισθανθεί ότι, παρόλο που η οικογένεια αλλάζει μορφή, η αγάπη παραμένει.

Τι χρειάζεται το παιδί σε περιόδους μετάβασης

• Ειλικρίνεια με απλά λόγια
Τα παιδιά χρειάζονται καθαρές, ειλικρινείς απαντήσεις, προσαρμοσμένες στην ηλικία τους. Μπορούμε να πούμε:
«Εμείς οι μεγάλοι δεν μπορούμε πια να ζούμε μαζί, αλλά θα σε αγαπάμε πάντα και οι δύο.»
Η αλήθεια μειώνει τη φαντασιακή ενοχή και ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας (Pedro-Carroll, 2011).

• Συναισθηματική επιβεβαίωση
Κάθε παιδί χρειάζεται να ακούσει: «Δεν φταις εσύ» και «Δεν θα σταματήσω ποτέ να είμαι γονιός σου».
Αυτές οι φράσεις λειτουργούν ως «συναισθηματικές άγκυρες», που επαναφέρουν τη σταθερότητα.

• Ρουτίνα και συνέπεια
Οι καθημερινές σταθερές ώρα ύπνου, σχολείο, επικοινωνία με τον άλλο γονέα, μειώνουν το άγχος αποχωρισμού (Afifi et al., 2016).

• Σεβασμός ανάμεσα στους γονείς
Τα παιδιά αγαπούν και τους δύο. Όταν ένας γονιός απαξιώνει τον άλλον, το παιδί νιώθει εσωτερική σύγκρουση και ενοχή. Κανένα παιδί δεν πρέπει να καλείται να «επιλέξει πλευρά».

Από τη σύγκρουση στη συνεργασία

Το διαζύγιο μπορεί να εξελιχθεί από τραυματική εμπειρία σε ευκαιρία ανάπτυξης τόσο για το παιδί, όσο και για τους γονείς.
Η συνεργατική γονεϊκότητα (co-parenting) βοηθά στη μείωση του στρες και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του παιδιού (Teubert & Pinquart, 2010).
Όταν οι γονείς διαχειρίζονται τις διαφορές τους με ωριμότητα, προσφέρουν στο παιδί το πιο ουσιαστικό μάθημα ζωής: ότι οι σχέσεις μπορεί να αλλάζουν, χωρίς να καταρρέουν.

Ένα τελευταίο μήνυμα προς τους γονείς

Το παιδί δεν χρειάζεται δύο τέλειους γονείς.
Χρειάζεται δύο ανθρώπους που, παρά τη διαφωνία ή την απόσταση, μπορούν να το κοιτάξουν με ενσυναίσθηση και να του πουν:
«Η ζωή αλλάζει, αλλά εμείς είμαστε εδώ μαζί σου».
Η αγάπη, όταν μένει σταθερή μέσα στην αλλαγή, γίνεται το πιο ισχυρό καταφύγιο.

ΚΑΤΙΑ ΤΡΟΥΜΠΟΥΚΗ
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
(BSc Κλινικής Ψυχολογίας, MA Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, μέλος BPS)

 

Βιβλιογραφία

  • Afifi, T. D., Granger, D. A., Joseph, A., Denes, A., Aldeis, D., & Allen, M. (2016). The influence of divorce and communication patterns on cortisol levels in children. Health Communication, 31(9), 1136–1144.
  • Amato, P. R. (2010). Research on divorce: Continuing trends and new developments. Journal of Marriage and Family, 72(3), 650–666.
  • Kelly, J. B., & Emery, R. E. (2003). Children’s adjustment following divorce: Risk and resilience perspectives. Family Relations, 52(4), 352–362.
  • Pedro-Carroll, J. L. (2011). Putting children first: Proven parenting strategies for helping children thrive through divorce. Avery.
  • Teubert, D., & Pinquart, M. (2010). The association between coparenting and child adjustment: A meta-analysis. Parenting: Science and Practice, 10(4), 286–307.